Nguyên tác: Poor Economics: A Radical Rethinking of the Way to Fight Global Poverty (2011)

Tại sao người nghèo khi có thêm tiền thì mua tivi thay vì mua thực phẩm?

Phải chăng việc sinh nhiều con là lý do thực sự khiến gia đình nghèo đi?

Tại sao nhiều chính sách xóa nghèo được cho là “thần kỳ” trước đây lại thất bại?

Hiểu Nghèo Thoát Nghèo ngồn ngộn những câu chuyện sống động về đời thực của người nghèo khắp thế giới cùng các kết quả nghiên cứu đáng tin cậy, tất cả nhằm giúp ta hiểu được cuộc sống người nghèo thực sự như thế nào, và từ đó làm thế nào để giúp họ. Biện pháp có khi ngay trong tầm tay, và người nghèo cần giúp, cần thấu hiểu, có khi chính là người quen, bạn bè gần bên ta đó!

Nguồn ebook: tve-4u.org

Thực hiện ebook: thanhbt

Review:

Thật ra tôi hơi buồn lòng một chút về tên cuốn sách. “Hiểu nghèo thoát nghèo” thường làm tôi liên tưởng đến một loại sách làm giàu như rất nhiều cuốn sách khác, dù thật ra tên gốc của nó là Poor Economics – Kinh tế học về cái nghèo (hoặc dịch là nghèo đói nghe có vẻ xuôi tai hơn, vì nghèo thì cứ thường hay được mặc định là gắn với đói). Nhưng nói đi thì cũng phải nói lại, nếu dịch cái tựa sách như thế thì không biết bán được bao nhiêu cuốn, dù cái tựa “Hiểu nghèo thoát nghèo” thôi là thấy cũng chẳng thu nhập được là bao cho cuốn sách này rồi. Một cuốn sách chỉ để “thoát nghèo” thôi thì được mấy ai quan tâm.

Quyển sách này cố gắng trả lời cho hai câu hỏi quan trọng: (1) tại sao những người nghèo lại nghèo và (2) làm thế nào đưa họ ra khỏi tình trạng đó. Nghe có vẻ to tát, nhưng cách tiếp cận trong cuốn sách lại rất gần gũi với người đọc, đặc biệt là đối với người Việt Nam bởi vì người nghèo chẳng phải là ai xa lạ với chúng ta cả. Nhưng lý do quan trọng hơn cho sự gần gũi đó là phương pháp nghiên cứu của Abhijit V. Banerjee và Esther Duflo. Thay vì sử dụng những cách thức nghiên cứu truyền thống trong kinh tế học: sử dụng công cụ kinh tế học để phân tích dữ liệu từ các cuộc điều tra (nếu bạn cảm thấy lạ hoắc về vấn đề này do không học chuyên ngành kinh tế, hẳn bạn cũng đã từng làm khảo sát trong cuộc nghiên cứu, khảo sát của một đứa bạn học kinh tế, hoặc mobifone, sunsilk.. – đó chính là cách thức mà họ gọi là phương pháp nghiên cứu truyền thống), hai tác giả của quyển sách này sử dụng phương pháp thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên để thực hiện các nghiên cứu liên quan đến đói nghèo. Đây là phương pháp thường được sử dụng trong y học để đo lường tác dụng của thuốc. Các cá nhân hay cộng đồng sẽ được lựa chọn và họ sẽ được áp dụng những chương trình khác nhau hay những phiên bản khác nhau của một chương trình. Từ đó quá trình sẽ được theo dõi và phân tích. Cơ sở khoa học của phương pháp này rất đơn giản, đơn giản hơn nhiều phương pháp kinh tế lượng khác dùng để xử lý số liệu điều tra, mà theo PGS Kinh tế học Đỗ Quốc Anh “những nghiên cứu thí nghiệm thực tế về chính sách gắn liền với đời sống thường ngày của người nghèo, đặt những câu hỏi nghiên cứu sát với cuộc sống của họ, đề xuất những chính sách bắt nguồn từ cơ sở chứ không phải xuất phát từ cấp quản lí vĩ mô tầm cao…Không phải thiên tả, không phải thiên hữu; không quá thiên về can thiệp nhà nước, cũng không quá thiên về thị trường; không quá lạc quan song cũng không quá bi quan, cuốn sách chỉ nhấn mạnh một khía cạnh mà tác giả tin tưởng: Đó là làm chính sách dựa vào bằng chứng khoa học”

Phần (I) của quyển sách mang tên “Những mảnh đời riêng”, xoay quanh việc “Có hay không việc sập bẫy nghèo” (nói như người Việt mình thì đơn giản là vòng lẩn quẩn của cái nghèo – đã nghèo rồi thì thiếu ăn, ăn kém vệ sinh, bệnh tật, thiếu giáo dục, tệ nạn, thiên tai, rồi nghèo vẫn hoàn nghèo). Cái bẫy nghèo đó thường xoay quan vấn đề về dinh dưỡng, sinh sản và giáo dục. Có thật là người nghèo đang thiếu ăn, trong khi khoai tây vẫn đang được sử dụng để làm nhiên liệu sinh học? Trong khi người nghèo tự cho rằng họ thiếu ăn, thì trong nhà họ vẫn có Tivi, ăng-ten, chảo parabol – những vật mà họ cho là quan trọng hơn thức ăn. Kể cả khi giá thực phẩm giảm xuống, người nghèo lại ăn ít calo hơn. Tại sao cho dù cung cấp các công cụ tránh thai, tỉ lệ sinh vẫn không giảm xuống là bao?

Phần (II) của quyển sách điểm qua một số định chế mà thế giới vẫn đang áp dụng để giảm nghèo. Họ đi tìm câu trả lời cho những câu hỏi về hiệu quả của các chương trình tài chính vi mô – có thật nó vi diệu như người ta vẫn tưởng tượng? Tại sao người nghèo dường như lúc nào cũng rủi nhiều hơn may? Có phải họ thiếu thốn một cơ chế về bảo hiểm.

Có thể nói các nghiên cứu của Abhijit V. Banerjee và Esther Duflo đưa đến những thông tin rất chi tiết về hành vi của người nghèo, những tỉ lệ thay đổi cụ thể khi áp dụng từng chính sách. Như việc người phụ nữ khi không có chồng ở bên cạnh sẽ chấp nhận tiếp cận biện pháp tránh thai hơn. Khi người phụ nữ được trao nhiều quyền lợi hơn (như đồng đứng tên sở hữu nhà), họ sẽ có nhiều tiếng nói hơn và nó cũng có tác động tích cực đến vấn đề sinh sản. Phụ nữ theo đạo Hồi sẽ ảnh hưởng phụ nữ theo đạo Hồi, phụ nữ theo đạo Hindu sẽ ảnh hưởng phụ nữ theo đạo Hindu. Người nghèo xem trẻ con là một công cụ bảo đảm tài chính trong tương lai. Khi sinh ít con đi (đặc biệt là con gái), họ có xu hướng tiết kiệm nhiều hơn. Những trẻ sơ sinh có mẹ hấp thu đầy đủ i-ốt trong thời gian mang thai đi học được thêm 1/3 đến 1/2 năm. Bổ sung chất sắt giúp đàn ông làm việc hiệu quả hơn. Chi phí cho nước mắm khoảng 7 đô la mỹ, và đối với một người đàn ông lao động tự do, thu nhập tăng thêm hàng năm là 46 đô la mỹ..

Đôi khi các giải pháp mang lại hiệu quả lại là những giải pháp hoàn toàn bất ngờ mà người ta không cảm thấy một sự liên quan nào thực sự đến vấn đề cần giải quyết. Họ đưa ra những căn cứ khoa học xác đáng cho các chính sách.

Tất nhiên kết quả nghiên cứu không chỉ được áp dụng cho những chương trình quốc gia hay các tổ chức phi chính phủ. Bản thân là những người đọc, chúng ta hoàn toàn có thể tiếp thu nó và áp dụng nó vào các chương trình từ thiện mà chúng ta theo đuổi. Bạn có thể tự vấn lại về hiệu quả của các hoạt động mà trước nay bạn vẫn làm: Chương trình mà mình đang áp dụng có hiệu quả? Có phải cứ cung cấp thức ăn cho người nghèo là tốt? Biện pháp gì sẽ giúp đỡ lâu dài những người này?

Ở một khía cạnh khác – khía cạnh này liên hệ đến số ít nhiều hơn. Vì bản thân là một người học kinh tế, tôi cũng từng làm một số nghiên cứu và cũng từng chứng kiến không ít người làm nghiên cứu. Bản thân việc nghiên cứu là khám phá ra một điều mới và giải quyết một vấn đề thực tiễn đang đặt ra. Tuy nhiên đôi khi mục đích của việc thực hiện nghiên cứu lại là một thành tích bên ngoài nào đó như tốt nghiệp, chức vị. Tôi nghĩ đọc quyển sách này có thể giúp cho những người đã, đang và chuẩn bị làm một nghiên cứu nào đó, hiểu và cảm thấy rằng công việc của mình làm là có ý nghĩa, và cố gắng chuyên tâm vào cái mục đích tự thân là giải quyết một vấn đề đang đặt ra trước mắt đó. Và trên con đường đạt được một phần nào mục tiêu đó, chúng ta chắc chắn sẽ đạt được cái mục tiêu tốt nghiệp hoặc thành tích nào kia.

Hi vọng sẽ có ai đó hứng thú với cuốn sách này.

– thứ ba.